A relação entre ética e religião em Filipe Melanchthon

Autores

  • Eduardo Gross

DOI:

https://doi.org/10.34019/2236-6296.2023.v26.41333

Resumo

A ética foi um dos temas principais das publicações de Melanchthon. Sua contribuição desenvolveu as consequências para esse domínio que advinham da nova perspectiva sobre a ação humana fornecida pela Reforma protestante. Ao mesmo tempo, sua formação humanista tanto serviu de motivação quanto forneceu subsídios para a interação entre a herança da nova perspectiva teológica e a tradição filosófica clássica. A sua situação histórica aponta, pois, para a possibilidade de se reconhecer contribuições para o futuro desenvolvimento da Modernidade, ainda que, no seu caso, a relativa autonomia da esfera racional (que abrange a ciência, a ética e a política) não signifique uma independência em relação à religião.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Referências

ABBAGNANO, Nicola. Humanismo. In: ABBAGNANO, Nicola. Dicionário de filosofia, 5a. ed. Edição revista e ampliada. São Paulo : Martins Fontes, p. 518-519, 2003.

DADELSEN. Hans von. Die Paedagogik Melanchthon’s: Ein Beitrag zur Geschichte des Humanistischen Unterrichts im 16. Jahrhundert. S. l. : Leopold Classic Library, s. d. [orig. Stade : Pockwitz, 1878.

ERASMO DE ROTERDAM, [Desiderius]. Elogio da loucura. In: ERASMO DE ROTERDAM; MORE, Thomas. Erasmo. More. São Paulo : Nova Cultural, 1988, p. 3-151. Coleção Os Pensadores.

EUSTERSCHULTE, Anne. Assensio: Wahlfreiheit in Melanchthons theologischer Grundlegung einer philosophischen Ethik. In: FRANK, Günter; MUNDT, Felix. Der Philosoph Melanchthon. Berlin : De Gruyter, 2012, p. 11-44.

FERRATER MORA, José. Humanismo. In: FERRATER MORA, Jose. Diccionario de filosofía, 5. ed. Buenos Aires : Sudamericana, Tomo I, p. 875-878, 1964.

FRANK, Günter. Die theologische Philosophie Philipp Melanchthons (1497-1560). Erfurter Theologische Studien, Bd. 67. Leipzig : Benno, 1995.

FRANK, Günter. Praktische Philosophie unter den Bedingungen reformatorischer Theologie. Die Intellektlehre als Begründung der Willensfreiheit in Philipp Melanchthons Kommentaren zur praktischen Philosophie des Aristoteles. In: FRANK, Günter; LALLA, Sebastian (Hrgb). Fragmenta Melanchthoniana. Band 1. Zur Geistesgeschichte des Mittelalters und der frühen Neuzeit. Heidelberg, Ubstadt-Weiher : Verlag Regionalkultur, 2003, p. 243-54.

FRANK, Günter. Einleitung. In: MELANCHTHON, Philipp. Ethicae Doctrinae Elementa et Enarratio Libri quinti Ethicorum. (FRANK, Günter, Hrgb.). Stuttgart-Bad Cannstatt: Frommann-Holzboog, 2008, p. XIX-XLII.

FRANK, Günter. Melanchthon - der "Ethiker der Reformation". In: FRANK, Günter; MUNDT, Felix, (Ed.) Der Philosoph Melanchthon. Berlin : De Gruyter, 2012b, S. 45-76.

FRANK, Günter. Praktische Philosophie. In: FRANK, Günter (Ed.) Der Reformator zwischen Glauben und Wissen. Ein Handbuch. Berlin : De Gruyter, 2017a, p. 457-467.

FRANK, Günter. Zum Philosophiebegriff Melanchthons. In: FRANK, Günter (Ed.) Der Reformator zwischen Glauben und Wissen. Ein Handbuch. Berlin : De Gruyter, 2017b, p. 451-456.

HUBIG, Christoph. Melanchthon als Interpret der aristotelischen Ethik. In: WARTENBURG, Günther (Hrgb). Werk und Rezeption Philipp Melanchthons in Universität und Schule bis ins 18. Jahrhundert. Evangelische Verlagsanstalt, 1999, p. 161- 177.

KIRMSS, Paul. Das Verhältnis der Moral zur Religion bei Melanchthon. Jena : Ratz, 1874.

KISCH, Guido. Melanchthons Rechts- und Soziallehre. Berlin: De Gruyter, 1967.

KUROPKA, Nicole. Philip Melanchthon and Aristotle. In: DINGEL, Irene; KOLB, Robert et allii. Philip Melanchthon: Theologian in Classroom, Confession, and Controversy. Götingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2012, p. 19-28.

KUSUKAWA, Sachiko. The Transformation of Natural Philosophy: The Case of Philip Melanchthon. New York : Cambridge University Press, 1995.

LUTHARDT, Christoph Ernst. Melanchthons Arbeiten im Gebiete der Moral. S. l.: Leopold Classic Library, s. d. [orig. Leipzig : Alexander Edelmann, 1884].

MATZ, Wolfgang. Der befreite Mensch: Die Willenslehre in der Theologie Philipp Melanchthons. Göttingen : Vandenhoeck & Ruprecht, 2001.

MAURER, Wilhelm. Der junge Melanchthon. Göttingen : Vandenhock & Ruprecht, 1967-1969, 2 Bd.

MELANCHTHON, Philippus. Commentarii in aliquot politicos libros Aristotelis. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 16. Halis Saxonum : C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 417-452.

MELANCHTHON, Philippus. De Legibus. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 11. Halis Saxonum: C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 66-86.

MELANCHTHON, Philippus. Enarrationes aliquot librorum ethicorum Aristotelis. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 16. Halis Saxonum : C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 277-416.

MELANCHTHON, Philippus. Ethicae Doctrinae Elementorum libri duo. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 16. Halis Saxonum : C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 165-276.

MELANCHTHON, Philippus. Ethicae Doctrinae Elementa et Enarratio Libri quinti Ethicorum. (FRANK, Günter, Hrgb.). Stuttgart-Bad Cannstatt: Frommann-Holzboog, 2008.

MELANCHTHON, [Philippus]. Liber de Anima. In: STUPPERICH, Robert. Melanchthons Werke in Auswahl. Bd. III: Humanistische Schriften. Gütersloh: Gerd Mohn, 1961, S. 303-372.

MELANCHTHON, Philippus. Liber de Anima. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 13. Halis Saxonum : C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 1-178.

MELANCHTHON, Philippus. Loci Communes seu Hypotyposes Theologicae. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 21. Halis Saxonum: C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 83-228.

MELANCHTHON, Philippus. Loci Communes theologici recens collecti et recogniti a Phil. Melanthone. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 21. Halis Saxonum : C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 361-560

MELANCHTHON, Philippus. Loci praecipui theologici nunc denuo cura et diligentia summa recogniti, multisque in locis copiose illustrati per Phil. Melanthonem. In: BRETSCHNEIDER, Carolus Gottlieb, ed. Phillipi Melanthonis opera quae supersunt omnia. Corpus Reformatorum (CR), v. 21. Halis Saxonum : C. A. Schwetschke et filium, 1843, col. 601-1101.

MELANCHTHON, Philippus [Filipe]. (GROSS, Eduardo, ed.). Loci theologici: Tópicos teológicos de 1521. São Leopoldo: Sinodal, EST, 2018.

PETERSEN, Peter. Geschichte der aristotelischen Philosophie im protestantischen Deutschland. Leipzig : Meiner, 1921.

RABELAIS, François. Gargantua. Norph-Nop, 2011.

SCHEIBLE, Heinz. Melanchthon: Uma biografia. São Leopoldo : EST, Sinodal, 2013.

SCHNEIDER, Martin. Geschichte. In: FRANK, Günter (Ed.) Der Reformator zwischen Glauben und Wissen. Ein Handbuch. Berlin: De Gruyter, 2017, p. 577-590.

WENGERT, Timothy J. Human Freedom, Christian Righteousness: Philip Melanchthon’s Exegetical Dispute with Erasmus of Rotterdam. New York, Oxford: Oxford University Press, 1998.

WRIEDT, Markus. Bildung, Schule und Universität. In: FRANK, Günter (Ed.) Der Reformator zwischen Glauben und Wissen. Ein Handbuch. Berlin: De Gruyter, 2017, Ibid., p. 141-154.

Downloads

Publicado

2023-12-05

Edição

Seção

Seção Temática: Religião e Ética