Telenovelas or Turkish TV Series? An Exploratory Study on the Dizi Format

Authors

DOI:

https://doi.org/10.34019/1981-4070.2025.v19.49175

Keywords:

Circulação cultural, Novela turca, Dizis, Melodrama, Televisão

Abstract

Este artigo investiga o formato televisivo das dizis, conhecidas no Brasil como novelas turcas, mas que na Turquia são transmitidas como séries televisivas semanais. Com uma indústria audiovisual em constante ascensão, a Turquia se consolidou como a terceira maior exportadora de conteúdos televisivos do mundo, atrás apenas dos Estados Unidos e do Reino Unido, sendo as dizis as principais responsáveis por esse crescimento expressivo. A pesquisa adota uma abordagem descritiva e exploratória com o objetivo de compreender os sentidos originais atribuídos às dizis no contexto cultural turco, bem como os processos de ressignificação que ocorrem a partir de sua ampla circulação global no século XXI. Ao chegarem a outros países, essas produções são frequentemente adaptadas para atender às preferências e formatos locais, o que pode resultar em mudanças no tempo de exibição e na organização dos episódios. O trabalho busca contribuir para o conhecimento sobre um formato audiovisual que tem ganhado espaço no mercado brasileiro, especialmente em plataformas de streaming e canais de televisão aberta, mas que ainda é pouco explorado pela literatura acadêmica voltada aos estudos de mídia e cultura.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Aline Mendes, Universidade Federal Fluminense; Universidade do Estado do Rio de Janeiro/ Mestranda

Doutoranda e Mestre em Comunicação pela Universidade Federal Fluminense e Mestre em Relações Internacionais pela Universidade do Estado do Rio de Janeiro.

References

ACOSTA-ALZURU, Carolina. Will it travel? The local vs. global tug-of-war for telenovela and Turkish dizi producers. In: ARDA, Özlem; ASLAN, Pinar; MUJICA, Constanza. (ed.). Transnationalization of Turkish television series. Istanbul: Istanbul University Press, 2021. p. 1–26.

AMARAL, Carolina Oliveira. Dizis turcas: o romance, o sensorial e o erótico. RuMoRes, v. 18, n. 36, p. 132-155, 2024. DOI: https://doi.org/10.11606/issn.1982-677X.rum.2024.226191

ANADOLU AGENCY. Turkey's drama export exceeds $150 million. 2014. Disponível em: https://www.hurriyetdailynews.com/turkeys-drama-export-exceeds-150-million-61408. Acesso em: 16 abr. 2025.

APPADURAI, Arjun. Modernity at large: Cultural dimensions of globalization. Minneapolis, University of Minnesota Press, 1996, 248p.

ARAUJO, Mayara; MENDES, Aline. Diversidade em xeque: Imperialismo de Netflix e a universalização dos contrafluxos audiovisuais. Revista Eletrônica Internacional de Economia Política da Informação da Comunicação e da Cultura, v. 27, n. 1, p. 122-136, 2025.

BHUTTO, Fatima. How Turkish TV is taking over the world. 2019. Disponível em: https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2019/sep/13/turkish-tv-magnificent-century-dizi-taking-over-world. Acesso em: 02 mar. 2023.

BOURDIEU, Pierre. As condições sociais da circulação internacional das ideias. Enfoques, v. 1, n. 1, p. 6-15, 2002.

BUCCIANTI, Alexandra. Dubbed Turkish soap operas conquering the Arab world: social liberation or cultural alienation. Arab Media and Society, v. 10, n. 2, p. 428, 2010. DOI: https://doi.org/10.70090/AB10TSOA

BULUT, Ergin. Dramın ardındaki emek: dizi sektöründe reyting sistemi, çalışma koşulları ve sendikalaşma faaliyetleri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, n. 24, p. 79-100, 2016. DOI: https://doi.org/10.16878/gsuilet.258972

CASTRO, Sabrina. Romance puro e fuga da realidade: o que explica o sucesso das novelas turcas?. o que explica o sucesso das novelas turcas?. 2025. Disponível em: https://noticiasdatv.uol.com.br/noticia/novelas/romance-puro-e-fuga-da-realidade-o-que-explica-o-sucesso-das-novelas-turcas-129571. Acesso em: 24 abr. 2024.

CARNEY, Josh. Extreme dizi-ness: Stretching the bounds of genre in (new?) Turkish television. Jump Cut: A Review of Contemporary Media, v. 62, n. 1, 2023.

CEYLAN, Osman et al. Turkiye's First TV Broadcasting and Istanbul Technical University TV, ITU TV. In: 2010 Second Region 8 IEEE Conference on the History of Communications. IEEE, 2010. p. 1-3.

COOPERATIVA. "Las mil y una noches" regresa a la televisión chilena y ya tiene fecha de reestreno. 2019. Disponível em: https://cooperativa.cl/noticias/magazine/television/telenovelas/las-mil-y-una-noches-regresa-a-la-television-chilena-y-ya-tiene-fecha/2019-07-31/181639.html. Acesso em: 02 jun. 2025.

DAILY SABAH. Türkiye emerges as leading exporter of TV series after US, UK. 2024. Disponível em: https://www.dailysabah.com/world/americas/la-mayors-urge-trump-to-halt-immigration-raids-amid-protests. Acesso em: 04 jun. 2025.

ESCOSTEGUY, Ana Carolina. Circuitos de cultura/circuitos de comunicação: um protocolo analítico de integração da produção e da recepção. Comunicação, Mídia e Consumo, v. 4, n. 11, p. 115-135, 2007. DOI: https://doi.org/10.18568/cmc.v4i11.111

FERREIRA, Gabrielle Camille. A descoberta da Turquia pelos latino-americanos: a recepção da ficção televisiva turca no Brasil e no Uruguai. 2021. Dissertação (Mestrado em Comunicação) – Universidade Federal do Paraná, Curitiba, 2021.

HOLZBACH, Ariane Diniz. A comida como chef de um formato televisivo: MasterChef Brasil versus MasterChef Colômbia. Comunicação, Midia e Consumo, v. 14, n. 39, p. 131, 2017. DOI: https://doi.org/10.18568/cmc.v14i39.1241

IMARAL, Pricyla Weber. Violência de Gênero: Recepção das Telenovelas turcas no Brasil. CSOnline-REVISTA ELETRÔNICA DE CIÊNCIAS SOCIAIS, n. 33, p. 393-415, 2021. DOI: https://doi.org/10.34019/1981-2140.2021.30539

KUYUCU, Mihalis. HISTORICAL, ECONOMIC AND POLITICAL DEVELOPMENT OF TELEVISION BROADCASTING IN TURKEY AN INDUSTRY ANALYSIS. International Journal of Management and Applied Science, v. 1, n. 9, p. 44-55, 2015.

MECCHI, Leonardo. Lições da Turquia para o cinema brasileiro. 2020. Disponível em: http://www.revistacinetica.com.br/licoesturcas.htm. Acesso em: 13 abr. 2025.

OLIVEIRA JR., Luiz Carlos. Em defesa do melodrama. In: GUIMARÃES, Pedro Maciel; CARLOS, Cássio Starling (org.). Douglas Sirk: o príncipe do melodrama. São Paulo: Centro Cultural Banco do Brasil; Ministério da Cultura, 2012. p. 39-48.

O'TOOLE, John. The Process of Drama: Negotiating Art and Meaning. New York: Routledge, 1992. 272 p.

ÖZTÜRKMEN, Arzu. “Turkish Content”: The Historical Rise of the Dizi Genre. Tv/series, n. 13, 2018. DOI: https://doi.org/10.4000/tvseries.2406

PANJETA, Lejla. The changing soaps and telenovela genre: Turkish series impact. Epiphany. Journal of Transdisciplinary Studies, v. 7, n. 1, p. 137-166, 2014.

PAVÃO, Filipe. Romance sem sexo, drama familiar: como as novelas turcas conquistam o brasil?. como as novelas turcas conquistam o Brasil?. 2024. Disponível em: https://www.uol.com.br/splash/noticias/2024/05/19/por-que-novelas-turcas-fazem-sucesso-no-brasil.htm. Acesso em: 24 abr. 2024.

PEHLIVAN, Halime. Turkish TV series and the Balkans: bridging the gap. Bridging the gap. 2021. Disponível em: https://www.trtworld.com/perspectives/turkish-tv-series-and-the-balkans-bridging-the-gap-47726. Acesso em: 14 abr. 2025.

RIBEIRO, Rondinele. A fantástica fábrica ficcional: a telenovela enquanto gênero de representação nacional. Letras Escreve. v. 5, n. 1, 2015.

RONDON, Vitoria. 5 séries turcas para assistir na Netflix. 2025. Disponível em: https://www.terra.com.br/diversao/entre-telas/5-series-turcas-para-assistir-na-netflix,b8c67a4ed199146d2721f30ee08f1d89prp1npsf.html. Acesso em: 24 abr. 2025.

SACCHITIELLO, Bárbara. A onda de sucesso das novelas turcas entre o público brasileiro. 2024. Disponível em: https://www.meioemensagem.com.br/midia/a-onda-de-sucesso-das-novelas-turcas-entre-o-publico-brasileiro. Acesso em: 24 abr. 2025.

SANTOS, Thátilla Sousa; SATLER, Lara Lima. O melodrama enquanto estratégia comunicacional. Mídia e Cotidiano, Niterói, v. 17, n. 3, p. 164-184, 2023. DOI: https://doi.org/10.22409/rmc.v17i3.57419

STRAUBHAAR, Joseph D. Beyond media imperialism: Assymetrical interdependence and cultural proximity. Critical Studies in media communication, v. 8, n. 1, p. 39-59, 1991. DOI: https://doi.org/10.1080/15295039109366779

TANRIVERMİŞ, Şenay. Televizyon Dizilerinde Erkek İmgesi. 2007. Dissertação (Mestrado em Communication Arts) – Institute of Social Sciences, Istanbul Kültür University, Istanbul, 2007.

TASOUJI, Canan Dural. İTU-TV Deneyimi ve Türkiye'de Ulusal Televizyon Yayınlarını Bekleyiş. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, v. 2022, n. 57, p. 51-69, 2022. DOI: https://doi.org/10.47998/ikad.1057269

TEDESCO, Marcela. Telenovela turca Las mil y una noches un éxito en el primetime de Mega Chile. 2014. Disponível em: https://www.produ.com/television/noticias/telenovela-turca-las-mil-y-una-noches-un-exito-en-el-primetime-de-mega-chile/. Acesso em: 02 jun. 2025.

TERRA. Vive sem tempo? Netflix tem a novela turca perfeita: só 7 episódios com menos 41 minutos cada. só 7 episódios com menos 41 minutos cada. 2025. Disponível em: https://www.terra.com.br/diversao/tv/vive-sem-tempo-netflix-tem-a-novela-turca-perfeita-so-7-episodios-com-menos-41-minutos-cada,ce8dfe2cbbaf9850cb68029284959bd1548yurrp.html. Acesso em: 14 jun. 2025.

UNUR, Ayşegül Kesirli. Discussing transnational format adaptation in Turkey: A study on Kuzey Güney. Series-International Journal of TV Serial Narratives, v. 1, n. 2, p. 139-139, 2015. DOI: https://doi.org/10.6092/issn.2421-454X/5899

WILLIAMS, Carolyn. Melodrama. In: FLINT, Kate (ed.). The Cambridge History of Victorian Literature. Cambridge: Cambridge University Press, 2012. p. 193–219.

ZANETTI, Daniela. Repetição, serialização, narrativa popular e melodrama. Matrizes, v. 2, n. 2, p. 181-194, 2009. DOI: https://doi.org/10.11606/issn.1982-8160.v2i2p181-194

ZERO HORA. 12 séries turcas para maratonar nas plataformas de streaming. 2025. Disponível em: https://gauchazh.clicrbs.com.br/cultura-e-lazer/tv/noticia/2025/02/12-series-turcas-para-maratonar-nas-plataformas-de-streaming-cm7523eqw00mk012bigqr8d8v.html. Acesso em: 24 abr. 2025.

Published

2025-08-30

How to Cite

MENDES, A. Telenovelas or Turkish TV Series? An Exploratory Study on the Dizi Format. Lumina, [S. l.], v. 19, n. 2, p. 108–128, 2025. DOI: 10.34019/1981-4070.2025.v19.49175. Disponível em: https://periodicos.ufjf.br/index.php/lumina/article/view/49175. Acesso em: 5 dec. 2025.

Issue

Section

Artigos