Vol. 26 No. 2 (2020): Dossier - Heritage and International Relations
Artigos

Iberian immigration: reflections on the work and survival of Portuguese and Galician women in Rio de Janeiro.

Érica Sarmiento
Universidade do Estado do Rio de Janeiro
Lená Medeiros de Menezes
Universidade do Estado do Rio de Janeiro

Published 2020-09-10

Keywords

  • Iberian immigration,
  • Woman and gender,
  • Rio de Janeiro,
  • Work and survival

How to Cite

Sarmiento, Érica, and Lená Medeiros de Menezes. 2020. “Iberian Immigration: Reflections on the Work and Survival of Portuguese and Galician Women in Rio De Janeiro”. Locus: History Journal 26 (2):359-85. https://doi.org/10.34019/2594-8296.2020.v26.30020.

Abstract

For a long time, women were relegated to the background in migratory studies, condemned to invisibility, incompatible with their active participation in displacement processes. The article contemplates Rio de Janeiro as the land of arrival and its objective is to give voice to Portuguese and Galician women and to the struggle for them locked in the space of work, through quantitative, nominative sources and oral testimony.

Downloads

Download data is not yet available.

References

  1. Alves, Jorge Fernandes. “Peregrinos do traballo. Perspectivas sobre a inmigración galega en
  2. Porto”. Estudios Migratorios, no 4, dezembro de 1997, pp.69-81.
  3. Bacelar, Jeferson. “Mulheres de Galicia”. Estudos Feministas, Florianópolis, 12(2), maio-agosto/2004.
  4. Brettel, Caroline B. Homens que partem, mulheres que esperam - Conseqüências da emigração numa freguesia minhota. Lisboa: Publicações Dom Quixote, 1991.
  5. Cagiao VILA, Pilar. Muller e emigración. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1997.
  6. Castro, Rosália de. “Follas Novas”. apud Góñez, Mónica. Viúvas de vivos. Universität Trier, 1880. Disponível em <http://culturagalega.gal/album/docs/217_16. /pdf>. Acesso em 5 de julho de 2018.
  7. Dalla-Corte Caballero, Gabriela (coord.). Familias, movilidad y migración. América Latina y España, Rosario: Prohistoria ediciones, 2015.
  8. Duroselle, J. B. Histoire Diplomatique - De 1919 a nos jours. 7ªed. Paris: Dalloz, 1978.
  9. Eiras Roel, A. “Para unha comarcalización del estudio de la emigración gallega. La diversificación intrarregional a través de los censos de población (1877-1920)”. Em Aportaciones al estudio de la emigración galega - Un enfoque comarcal, ed. Eiras Roel, Antonio, 7-32. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1992.
  10. Matos, Maria Izilda Santos de. Cotidiano e Cultura: história, cidade e trabalho. Bauru/ SP: Edusc, 2002.
  11. Menezes, Lená M. de. “A imigração europeia como passaporte para o progresso e a civilização no Brasil do século XIX”. Em Ideas, intelectuales y paradigmas en América Latina (1850-2000), coord. Hugo Cancino, Rogelio de la Mora, 396-414. VeraCruz/México: Universidad Veracruzana Lomas del Estadio, 2007.
  12. Menezes, Lená M. de. “Tijuca: registros da lusitanidade. Indústria, comércio e cadeias migratórias”, em Pontes sobre o Atlântico. Múltiplos olhares sobre a e/imigração, Lená Medeiros de Menezes e Fernando Sousa, 81- 93. Rio de Janeiro, EdUERJ, 2017.
  13. Menezes, Lená M. de. Os estrangeiros e o comércio do prazer nas ruas do rio (1890-1930). Rio de Janeiro: Arquivo Nacional, 1992.
  14. Menezes, Lená M. de. Os indesejáveis: desclassificados da modernidade – protesto, crime e expulsão na Capital federal (1890-1930). Rio de Janeiro: EdUERJ, 1996.
  15. Menezes, Lená M. de; Matos, Maria Izilda de. Mulheres portuguesas em foco – Rio de Janeiro e São Paulo, XIX e XX. São Paulo: E-manuscrito, 2017.
  16. Menezes, Lená Medeiros de. “A presença portuguesa no Rio de Janeiro segundo os censos de 1872,1890, 1906 e 1920: dos números às trajetórias de vida”. Em A Emigração Portuguesa para o Brasil, org. Fernando Sousa e Ismênia de Lima Martins, 86-105.Porto/Rio de Janeiro: CEPESE/FAPERJ, 2007.
  17. Moya, J. C., “Los gallegos en Buenos Aires durante el siglo XIX: Inmigración, adaptación ocupacional e imaginario sexual”. Em La Galicia austral, ed. Xosé Manuel Nuñez Seixas, 69-85. Bos Aires: Biblios, 2001.
  18. Núnez Seixas, Xosé, O inmigrante imaxinario. Estereotipos, representacións e identidades dos galegos na Argentina (1880-1940). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2002.
  19. Peçanha, Natália Batista. “Precisa-se de uma criada estrangeira ou nacional para todo o serviço de casa” - Cotidiano e agências de servidoras/es domésticas/os no mundo do trabalho carioca (1880-1930). Tese de doutorado apresentada no programa de Pós-Graduação em História da Universidade Federal Rural do Rio de Janeiro, junho de 2018.
  20. Perrot, Michelle. Les femmes ou les silences de l’histoire. Paris: Champs/ Flammarion, 1998.
  21. Rey Castelao, Ofelia. “Movimientos migratorios em Galicia, siglos XVI-XIX”. Em Migraciones internas y médium-distance en la Península Ibérica, 1500-1900, eds. Anronio Eiras Roel e Ofélia Rey Castelao, 85-130. Santiago: Xunta de Galicia, 1994.
  22. Ribeiro, Gladys Sabina. A liberdade em construção. Identidade nacional e conflitos - antilusitanos no Primeiro Reinado. Rio de Janeiro: Relume Dumará, 2002.
  23. Sarmiento, Érica. Galegos nos trópicos - Invisibilidade e presença da imigração galega no Rio de Janeiro (1880-1930). Porto Alegre: EdiPUC-RS, 2017.
  24. Vázquez, Alejandro González. La emigración gallega a América, 1830-1930. Tese de doutorado, Universidade de Santiago de Compostela, 2 vol., 1999.
  25. Vidal, José Antonio, “A mulher galega em Cuba: da exclusión á tutelaxe, 1898-1968”. Estudios Migratorios, nº13-14, janeiro (2002): 191-245.
  26. Villares, Ramón; Fernández Santiago, Marcelino. Historia da emigración galega a América. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1996.